kristal ontvanger

Deze kristal ontvanger is gemaakt naar een schematje uit het boek van Jan Corver uit 1927. Het is gewoon een standaard kristalontvanger. De diode is een kristal diode. De koptelefoon 2000 ohm. De varco 2x500pF en de spoel is gewikkeld van CU-draad met steeds een touwtje mee gewikkeld om parasitaire capaciteit te beperken. De zelfinductie 256 uH. De tweede varco links zit in serie met de antenne. Hij zit dus tussen antenne en de hete kant van de spoel.

Schema

Een kristal ontvanger heeft veel antenne (meter of 20) en een goede aarde nodig. Door de diode via een 100K weerstandje met 0,4V een kleine voorspanning te geven kan hij nog wat gevoeliger worden. Bij een gewone koptelefoon moet er nog een 10K weerstandje parallel over de koptelefoon.
Nog beter resultaat werd later bereikt met een derde varco van 500pF welke van de hete kant van de spoel naar massa gaat. De antenne zit dan op een soort capacitieve deler. Daarmee kon zelfs radio maria onderdrukt worden en zwakkere stations gehoord.

Spoel

De Spoel:
Het touwtje is niet verandwoordelijk voor de kwaliteit van de spoel. Dat kan het beste na wikkelen verwijderd worden (het ziet er wel mooier uit met 8) ) De spoel is 58 mm buitenmaat, 87mm lang, 93 windingen van 0,4mm draad. De R-skin is theoretisch 3 ohm, de koperweerstand gemeten 3,09 ohm. De zelfinductie 256uH bij 750KHz. De gemeten Q is dan 35.

Nog wat theorie over de meting (met dank aan FET van CO)

Op 100 kHz is hij 200µH, en op 756kHz al 258µH.
Dat is natuurlijk het effect van zijn parallel-capaciteit. Hoe groot is die? Als je het narekent uit bovenstaande gegevens, kom je op zo’n 46pF.

Nu heb je dus een parallelkring van 200µH en 46pF. Hoe gedraagt die zich op 5 MHz? Dat kun je uitrekenen, en dat is: als een C van 41pF. Check! klopt.

En ze hebben samen ook een parallelresonantie. Ook die is te berekenen, en dat blijkt 1,66MHz te zijn. Dat is nèt van de schaal af, maar kijk eens hoe de Z omhoog schiet aan het eind? Dat klopt ook wel.

Als de Q alleen door een zuivere serieweerstand veroorzaakt zou worden, in serie met de L dus, dan zou die Rs 27Ω moeten zijn (want de eigenlijke L is maar 200µH!).
Op 5MHz zou dat een Q van 230 oplveren. Dat klopt niet; hij is daar maar 138. Dat betekent alleen maar dat de Q niet alleen door serie-R wordt ‘veroorzaakt’. Er moeten ook parallel-achtige verliezen zijn.
Als je ‘t narekent, blijken die goed te zijn voor ongeveer Rp= 2MΩ.

Die Rp wordt veroorzaakt doordat ik de ontvanger tijdens de meting op een grote metalen plaat had staan. Dat veroorzaakt verliesgevende eddy currents.

De ontvanger

Met het boek van Corver op de achtergrond

LCR meting

VNA meting

VNA meter

Experimenten met alternatieven voor germanium-diodes

Je kan ook andere diodes gebruiken en zelfs muntjes:

Experiment met een munt detector

Een LED is geen succes. Je hoort wel wat maar heel veel vervorming.

Muntjes; dat werkt echt. Het is niet makkelijk maar het lukt met heel veel gepriegel om heel zacht wat te horen. Ik heb wel een geschiedkundige ontdekking gedaan. De twee munten waarmee het lukte wat te horen, waren twee Belgische munten. Een kwartje uit 1943 en een stuiver uit 1916. Het kwartje werkte het beste. Dat is geen toeval. Dit zijn twee oorlogs munten. Er was toen een gebrek aan radiomaterialen. Er moeten dus mensen uit het verzet bij de Belgische munt hebben gewerkt die deze munten extra radio eigenschappen hebben gegeven zodat de bevolking is staat was om toch naar de radio te luisteren. Heel opvallend was dat ik hiermee alleen een Duits station ontving (voor de autisten onder ons, Tongue out dit was een grapje maar het werkt echt)
Ook met andere munten was er af en toe wel een signaaltje maar soepel is anders. Vreemd genoeg lukte het met papiergeld helemaal niet. Daaruit trek ik de conclusie dat de waarde van het geld zo laag mogelijk moet zijn. Wink

Steenkool: Ik twijfel nog steeds of ik heel in de verte af en toe wat hoorde maar dat zal wel wishfull thinking zijn. Bij latere testen hoorde ik echt niets. Toch zou het volgens de oude geschriften moeten kunnen.

Verder gewone diodes:
Meetopstelling: RF 950KHz, 1KHz gemoduleerd, ongeveer 1,7-2Vtt op de hete kant van de kring. Spanning achter diode is de LF spanning-tt, daarachter bij welke Rp die spanning maximaal was met behoud van zuiverheid. Daarna ervaring met 2K koptelefoon. (150mVtt)
– kristaldiode; 500mVtt, 1M27, bruikbaar, gevoelig lichte vervorming
– 1n4148: 500mV, 1M6, zachter signaal maar bruikbaar.
– 1n4007: 200mVtt, Rp verandert LF frequentie, bruikbaar, beter dan OA73, 1n4004 nog net wat beter. (150mVtt op koptel)
– OA73; 70mV, 6K, erg zacht, slechter dan 1n4007
– OA161; 500mV, 12K, erg goed, de op een na beste met koptelefoon(280mVtt)
– OA172; 500mV, 1M1, goed maar zachter op koptel (190mVtt)
– russische powerdiode: 150mV, 78K, 100mV op koptel.
– 6A 05, hele dikke diode, 30mV, 1K, zacht maar je hoort wel wat.
– bat85, 600mV, 1M3, absoluut de topper, 175mVtt, niet de meeste spamnning maar blijkbaar wel het meeste vermogen.
– BY251, 3A diode, bijna niet te meten, heeel zachtjes is er wel wat hoorbaar.

Diode overgang transistors, bijna elk type werkt prima. Goede vervanger voor een BAT85. Gewoon BE aansluiten. Zelf met een 2n3055 hoor je nog iets.

Ik heb met de Bat85 diode het volgende gehoord, dit als referentie:
Grootnieuws radio, Radio Maria (duhhh), nog een of ander minderheden station, volgens mij nog een tweede relie zender en op een gegeven moment heel hard een klassieke zender. En heel vreemd: Easy FM (op de middengolf ??? er werd Amerikaans gesproken), een chinees daar half overheen, een russiche praatzender en verder wat Franse en Duitse en italiaanse stations. Met een betere preselectie is er vast meer mogelijk. Nu hoor je veel door elkaar.

This entry was posted in Radio projects. Bookmark the permalink.

Comments are closed.